تاثیر رفتارهای ضداجتماعی والدین بر فرزندان

رفتارهای ضداجتماعی یا جامعه ستیزی یعنی تبعیت نکردن از معیارها و آداب و رسوم اجتماعی که سبب همزیستی مسالمت آمیز افراد یک جامعه است. 

براساس تحقیقات انجام شده، در حالی که فقط حدود پنج درصد افراد جامعه دچار اختلال رفتارهای ضداجتماعی هستند، اما نیمی از جرائم جامعه را مرتکب می شوند. اکثر این افراد، مرد هستند و زنان سهم بسیار کمتری در بین این افراد دارند.

 جامعه ستیزی می تواند از دوران کودکی، نوجوانی یا بزرگسالی شروع شود. در دوران کودکی این رفتارها، اختلال رفتاری و در دوران بزرگسالی اختلال شخصیتی ضداجتماعی نامیده می شوند. اختلال های رفتاری در اوایل زندگی پیش از دوران بلوغ خود را نشان می دهد و به احتمال زیاد به دوران بزرگسالی هم منتقل شده و ممکن است پرخاشگرانه هم شود. اما برعکس این قضیه هم صادق است زیرا در دوران کودکی احتمال درمان بسیار بیشتر است.

کودکانی که دارای اختلال رفتاری هستند، اغلب قربانی خشونت یا سوءرفتار بوده اند و یا در محیط های آزاردهنده و تنبیهی زندگی کرده اند، اغلب والدین شان ناسازگارند و در نوسانی از مدارای بیش از حد و تنبیهات بیش از اندازه به سر می برند. کودکان یا نوجوانانی که اختلال رفتار دارند حداقل سه مورد از نشانه ها و رفتارهای زیر را بروز می دهند.

- نسنجیده و آنی رفتار می کنند و از روی بی فکری امنیت خود یا دیگران را به خطر می اندازند.

- فریبکاری می کنند و ممکن است متوسل به دروغ و حقه شوند.

- از قوانین یا مقررات پیروی نمی کنند و از قانون شکنی لذت می برند.

- پول قرض می گیرند اما پس نمی دهند.

- دزدی می کنند.

- بیش از حد پرخاشگرند و اغلب دعوا راه می اندازند.

- بدون احساس پشیمانی، دیگران را یا از نظر احساسی یا فیزیکی می آزارند.

- متکبر و خودخواه اند و بیش از اندازه اعتماد به نفس دارند.

- نسبت به حیوانات ظالم و بی رحمند.

- دوست دارند آتش سوزی راه بیندازند.

شخصی که اختلال رفتاری یا اختلال شخصیتی جامعه ستیزی دارد، ممکن است در وهله نخست برای دوستی بسیار خوب، جذاب و خونگرم، به نظر برسد اما با آشکار شدن رفتارش کسی نمی تواند دوستی با او را ادامه دهد زیرا این افراد بسیار خودخواه و خودمحور هستند. با گذشت زمان، ماهیت رفتارهای منفی افزایش می یابد، بدترین مورد رفتارهای ضداجتماعی در جرائم بزرگسالی، قتل است که معمولاً ریشه در اختلالات رفتاری دوران کودکی دارد. جامعه ستیزی در دوران بزرگسالی به آسانی با روان درمانی یا دارو، درمان نمی شود.

بزرگسالان انگیزه کمی برای تغییر دارند. اما هدف اصلی درمان برای کودکان آموختن رفتارهای مثبت به آنها و جایگزینی رفتارهای مثبت با رفتارهای منفی آنهاست. در این موارد والدین نیز باید کاملاً آموزش ببینند تا بتوانند رفتارهای مثبت کودک را تقویت کنند.

از میان روش های به کار گرفته شده برای آموزش مهارت های اجتماعی و مهارت های ارتباط نقش عمده ای را ایفا می کنند. ارتباط با خانواده، گروه همسالان، دوستان و... کمک زیادی به کودک یا نوجوان می کند. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که دستورالعمل ها و راهکارهای مهارت های اجتماعی را فراگرفته اند، رفتارهای ضداجتماعی کمتری از خود نشان می دهند به ویژه اگر از حمایت گروه همسالان و خانواده برخوردار باشند.

همچنین نقش مدرسه و معلم نیز بسیار مهم است. از آنجایی که کلاس یک محیط طبیعی است اگر معلم از شیوه آموزش گروهی یا دسته جمعی استفاده کند، برای این کودکان بسیار مفید است و آنها را برای تعامل های گروهی آتی آماده می سازد. طبق تحقیقات اخیر دانشگاه کالیفرنیا، کودکانی که در خانواده هایی با رفتارهای ضداجتماعی بزرگ می شوند به احتمال زیاد، خودشان نیز جامعه ستیز می شوند.

کودکان با مشاهده و تفسیر رفتارهای ضداجتماعی والدین شان، این رفتارها را یاد می گیرند. والدین به مثابه الگو برای کودکان خود هستند. درک و مشاهده کودک از رفتارهای جامعه ستیز والدینش، نقش مهمی در انتخاب و درستی این رفتارها در نزد کودک ایفا می کند و کودک به خود اجازه می دهد تا رفتارهای مشابه داشته باشد عوامل ژنتیک و موروثی در جامعه ستیزی بزرگسالان و عوامل محیطی در جامعه ستیزی کودکان و نوجوانان نقش مهمتری دارند.

تحقیقات نشان داده است پسرهایی که رفتارهای ضداجتماعی دارند و این رفتارها تا بزرگسالی هم ادامه پیدا می کند، به لحاظ جسمی و سلامتی، مردان ضعیفی خواهند شد. در مقایسه با میانگین مردان، مردانی که از دوران کودکی رفتارهای ضداجتماعی داشته اند، ۹/۲ برابر بیشتر در معرض بیماری های قلبی و سکته مغزی هستند و ۲/۲ برابر بیشتر مبتلا به ویروس تبخال می شوند و ۳ برابر بیشتر دچار برونشیت های مزمن و بیماری های لثه می شوند.

همچنین این افراد سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و به طور کلی از سلامتی کمتری برخوردارند. طبق همین تحقیقات گروهی از کودکان که رفتارهای ضداجتماعی شدیدی در دوران کودکی داشته اند اما تا سنین نوجوانی این رفتارها بسیار کاهش داشته است، در دوران بزرگسالی مشکلات سلامتی مربوطه را ندارند.

در واقع فاکتور اصلی، ادامه این رفتارها از دوران کودکی تا اوایل دوران جوانی و بزرگسالی است. ماندگار شدن رفتارهای ضداجتماعی از دوران کودکی به بزرگسالی منجر به جرائم و اختلالات روانی در بزرگسالی نیز می شود. بنابراین اقدامات پیشگیرانه، نه تنها به جلوگیری از وقوع جرائم و خشونت در جامعه کمک می کند بلکه مشکلات سلامتی که بر دوش فرد، خانواده و جامعه گذاشته شده را برطرف می کند.